LỜI NGÕ
Đạo
Phật là dấu ấn đậm nét lên dòng thơ Vương Duy thời trai trẻ. Vì lẽ đó, người
đương thời gọi ông là Thi Phật Vương Duy, bên cạnh Thi Tiên Lý Bạch, Thi Thánh Đỗ
Phủ. Ngay yếu tố ban đầuấy đã có nét riêng Duy Ma Cật và càng về sau, chất thiền càng lắng sâu vào thơ
ông.
Ở đây, chúng tôi không có ý định đi sâu
phân tích mà chỉ nói sơ lược đôi nét thiền trong thơ Vương Duy, theo cảm nhận nông cạn của chúng tôi khi đọc thơ ông. .
Ngoài ra, chúng tôi cũng dịch
một số bài thơ có nội dung nói trên, theo thể lục bát, để tiện việc đối
chiếu tham khảo. Do vậy, chúng tôi còn nhiều thiếu sót, rất mong các bật tiền
bối, thân hữu và đọc giả góp lời chỉ giáo.
Đoàn Thuận
.tranh và bút pháp của Vương Duy
.
THIỀN TRONG THƠ VƯƠNG DUY.
1.Hoàn cảnh xuất thân. .
Năm 701, Vương Duy ra đời tại Kỳ Huyện,Thái Nguyên, vào năm đầu niên hiệu Đại Túc Vũ Tắc Thiên, trong thời cực thịnh của Phật Giáo. Từ nhỏ, Vương Duy chịu ảnh hưởng của mẹ ông, Thôi phu nhân, một phật tử thuần thành. Lớn lên, ông thường đọc kinh Phật và kinh điển của Lão giáo. Do vậy, ông sớm nhận ra cái vô vị của lợi danh huyễn hoặc, coi nhẹ những hệ luỵ của cuộc đời. .
2. Hoạn lộ thăng trầm. .
Năm 721, Vương Duy đậu tiến sỹ, được bổ chức Đại Nhạc Thừa. Từ đây, ông sớm bước vào hoạn lộ, sớm nổi danh về thi ca, cũng sớm tham dự vào cuộc sống của giới thượng lưu vương giả. Nhưng cuộc đời làm quan của ông cũng gặp nhiều trắc trở. .
Năm 723, ông bị truất đi Tế Châu rồi đến Dương Châu giử chức Tư Thương Tham Quân và một lần nữa vào năm 737, ông bị chuyển ra miền biên ải Hà Tây làm Tiết Độ Ngự Sử.Trong những chuyến đi về giữa Trường An đô hội và miền biên giới hoang sơ, dường như Vương Duy tìm gặp một thoáng yên tịnh nơi núi vắng rừng sâu trước bao biến dịch nơi cõi tục. Đó chính là bước ngoặc đầu tiên trên hoạn lộ gập ghềnh, cũng là bước ngoặc lớn trong thơ ông. Vương Duy đã bỏ lại sau lưng cuộc đời gấm hoa mộng mị, từ giả những câu thơ ngâm vịnh thù tạc chốn quan trường, để vào thế giới thơ bình đạm tĩnh lặng, thế giới thơ Vương Ma Cật.
Lần giáp mặt với biến cố An Lộc Sơn, năm 755, ít nhiều giúp Vương duy nhận ra chân diện mục của cõi vô thường và lần bước theo con đường dưỡng sinh toàn chân của Lão Trang
3. Tháng ngày ẩn
dật. .
Năm 727, Vương Duy từ quan, ngao du
sơn thủy, đặc biệt tại miền Tung Sơn và Vu Sơn, nơi ông thường gặp các ẩn giả
đạo sỹ phái Thiền tông.
.
Năm 730, vợ ông qua đời lúc ông vào thời
hiển đạt.Dù nổi tiếng một bậc tài danh, được đời ngưỡng mộ, ông vẫn sống cô độc
và thường chú tâm học thiền, bắt đầu ăn chay trường. Sau đó, ông mua Lam Điền
Sơn Trang ở Võng Xuyên, làm cõi đi về giữa hai cảnh giới: chốn quan trường náo
nhiệt và nơi sơn thuỷ tịch mịch.
Năm 750, mẹ ông qua đời, ông về Võng
Xuyên cư tang mẹ hai năm. Nơi đây, ông sống thanh đạm, làm bạn cùng cỏ cây, gần
như chìm vào cảnh giới tĩnh mạc, trước thiên nhiên u nhàn.
Ba nguồn gốc ảnh hưởng nói trên, có lẽ, đã tạo nên phong cách Thi Phật Vương Duy mà bao trùm lên tất cả là tâm giới tĩnh lự tức lòng thiền vậy.
Saigon, 1969.
.
CÁT
SỸ
.
Chất Thiền .
trong thơ Vương Duy. .
Vương Duy không phải là một tăng lữ, ông là một quan
chức triều đình nhưng ảnh hưởng sâu đậm tư tưởng Phật Giáo từ lúc còn trẻ. Ông
thường đi về giữa chốn Trường An đô hội và nơi tự viện Lam Điền yên tĩnh. Ông
sống cuộc đời nửa quan nửa ẩn, tâm xuất gia mà thân không xuất gia./ .
Thơ Vương Duy, phản ánh
chính kinh nghiệm đời ông giữa lòng vạn hữu, thấm đẫm chất thiền. Chúng tôi,
người đọc và dịch thơ ông, cảm nhận chất thiền ấy bên kia lời thơ mà ông đã thể
hiện qua hai phương thức: thiền ngữ và thiền cảnh. .
1.Thiền ngữ. :
Trong một số bài thơ, Vương Duy dùng ngôn từ câu cú kinh điển Phật học để bày
tỏ những suy nghĩ về vũ trụ nhân sinh của Phật Giáo.Từ thế giới hiện tồn, Vương
Ma Cật nhìn về cõi nhân sinh khoáng đạt, vượt khỏi sự tồn hữu, vươn tới cảnh
giới không tịch. Người đọc có thể nhận ra rằng Vương Duy đã dùng thiền ngữ để
biểu đạt về Đạo Phật qua một số bài thơ sau:
Hạ nhật quá Thanh Long tự
yết Thao thiền sư, Quá Hương Tích tự, Quá Phúc thiền sư Lan Nhược, Phạn Phúc
Phủ Sơn tăng, Khổ nhiệt, Nạp lương, Thán bạch phát, Tứ Thanh tự Tống chấp nhị,…
2. Thiền cảnh: .
Vương Duy viết nhiều,
cũng vẽ nhiều, về thiên nhiên ở dạng tĩnh. Phần lớn ông mô tả cảnh núi sông
biên ải khoáng đạt và cảnh ruộng vườn yên ả. Cảnh tĩnh lặng, ý trầm tư, lời
bình dị quyện vào nhau, thể hiện tâm an lạc, gợi mở về lẽ vô thường vô ngã, về
thế giới sinh diệt.
Vương Duy dùng
thiền cảnh để nói về thiền lý qua hai thời kỳ khác nhau: thời trai trẻ và thời
bán quan bán ẩn.
.
a. Ở thời trai trẻ, buổi đầu
đời, Vương Duy tả cảnh núi sông hùng tráng với tâm trạng nhập thế đầy chất lãng
mạn. Trong một số bài ngâm vịnh, tình thơ và ý thiền kết hợp nhuần nhuyễn, như
trong Hàn Giang lâm phiếm, Vịnh Lý lăng. ….
b. Ở thời bán quan bán ẩn,
Vương Duy làm quan nhưng vẫn tìm đến phút giây ẩn tàng. Cảm hứng chủ đạo ở đây
không còn khí thế hào mại phóng khoáng mà là tâm thế tĩnh lự đậm chất triết lý
về lẽ tồn tại, thể hiện ý thức qui ẩn an nhiên. .
Ở đó, gió lùa qua khóm trúc , nước suối len
qua khe đá, trăng lặng lẽ soi, chim hót nơi núi vắng, hoa rơi trên cỏ biếc,
tiều phu về sơn thôn, cửa tre khép im trong chiều…..Tất cả dường như mang vẻ
tĩnh tại đạm bạc đầy phong vị thiền. Cảnh giới đầy sắc màu là vẻ ngoài của cõi
nhân sinh không tịch diệt, luôn hoá kiếp và tâm giới đầy vẻ quan hoài tự lắng
vào cõi tịnh yên tĩnh không. Ở đó cũng diễn ra cảnh chia ly của một kiếp người
hữu hạn.Kẻ ở người đi, tiễn đưa lưu biệt, trông ngóng đợi chờ, quạnh quẽ cô
đơn, man mác ngậm ngùi, nhưng không đẫm lệ sầu bi mà nỗi niềm nhẹ tênh như mây
trôi về cuối trời, hoa rơi không âm thanh, chiều xuống sau núi vắng, ánh mắt
dõi theo bóng người đi. Một nỗi buồn dịu êm đọng lại trong núi rừng u tịch muôn
thu Thiền cảnh chính là nơi Vương Duy an thiền
nhầm dứt bỏ mọi vọng tưởng tạp niệm, đạt đến trạng thái an lạc, dù trong khoảnh
khắc. .
Nói gọn lại, thiền ngữ và thiền cảnh chỉ
là phương thức để Vương Duy bày tỏ về thiền lý. Vì vậy, chất thiền trong thơ
Vương Duy ở bên kia lời bình đạm, ẩn tàng trong thi tứ và thi ảnh.
書 事 THƯ SỰ
輕 陰 閣 小 雨 Khinh âm các tiểu vũ
深 院 晝 慵 開 Thâm viện trú dung khai
坐 看 蒼 苔 色
Tọạ khan thương đài sắc
欲 上 人 衣 來 Dục thướng nhân y lai
王 維 VƯƠNG DUY
GHI LẠI
Gác mờ tối ,mưa phùn
Viện sâu,ban ngày biếng mở
Ngồi nhìn sắc rêu xanh
Muốn lan lên áo người
*
Gác mờ nhẹ bóng mưa phùn
Ban ngày biếng mở mịt mùng viện
sâu.
Ngồi nhìn rêu biếc xanh màu
Tưởng như muốn phủ lên bâu áo
người.
豋 辨 覺 寺 ĐĂNG BIỆN GIÁC TỰ
竹 徑 從 初 地 Trúc kính tòng Sơ
Địa
蓮 峯 出 化 城 Liên phong xuất Hoá
Thành
窗 中 三 楚 盡 Song trung Tam Sở
tận
林 上 九 江 平 Lâm thượng Cửu
Giang bình
輭 草 承 跌 坐 Nhuyễn thảo thừa
điệt toạ
長 松 響 梵 聲 Trường tùng hưởng Phạn
thanh
空 居 法 雲 外 Không cư Pháp Vân ngoại
觀 世 得 無 生 Quán thế đắc vô sinh.
LÊN CHÙA BIỆN GIÁC
Đường trúc theo Sơ Địa
Núi Sen vượt khỏi Hoá Thành.
Sau song cửa,Tam Sở tan,
Trên rừng Cửu Giang bình lặng.
Cỏ nhuyễn ngồi kiết toạ,
Tùng cao vang tiếng kinh Phạn
Ở nơi trống không ngoài mây Pháp
Ngẫm về đời nhận ra cõi vô sinh.
*
Trúc theo Sơ Địa mở đường
Núi Liên Hoa hiện một phương Hoá
Thành.
Tận cùng Tam Sở sau mành,
Cửu Giang bình lặng chảy quanh mé
rừng.
Cỏ mềm kiết tọa thiền chân,
Thanh âm kinh Phạn mấy tầng dưới
thông.
Ở ngoài Vân Pháp Địa không,
Tĩnh tâm quán thế được vòng diệt
sinh.
.
Thiền lộ
Bắt đầu “Đăng Biện Giác tự”
là một lối trúc dẫn qua miền Sơ Địa, miền đất ban sơ mở ra hành trình của Đại
Thừa Bồ Tát Thập Địa. Từ đó, hành giả lên đỉnh Liên Phong và cuối cùng vào cõi
“không cư Pháp Vân Địa”, nơi mây pháp tuôn chảy dòng cam lộ. Phải chăng Vương
Duy muốn nói đến mười chặng đường tu dưỡng của một Đại Thừa Bồ Tát? Từ Sơ Địa
muốn tới Pháp Vân Địa, một Bồ Tát phải trải qua Thập Địa như Hoan Hỉ Địa, Ly
Cấu Địa, Phát Quang Địa, Diễm Huệ Địa, Cực Nan Thắng Địa, Hiện Tiền Địa, Viễn
Hành Địa, Bất Động Địa, Thiện Huệ Địa và sau rốt về Pháp Vân Địa. .
Vương Duy là một hành giả đang có
mặt ở cõi sinh trụ dị diệt. Nói theo cách khác, Vương Duy là một lữ hành tìm
đất trọ bình yên để gửi tạm kiếp phù sinh của
mình.
1. Năm 701, Vương Duy bắt đầu cuộc đời
trong một gia đình Phật tử thuần thành, mẹ và em đều qui y ăn chay. Lời kinh
tụng niệm nơi miền Sơ Địa ấy đã đưa Vương Ma Cật từng bước vào thiền lộ giữa
hoạn lộ gập ghềnh.
Thiền lộ mở dần về hướng“vạn
pháp giai không”, giúp ông ngộ được sự vật hữu hình hay vô hình luôn biến đổi,
vô thường trong thời gian vô ngã trong không gian, chỉ có chân tâm là hằng hữu.
Dù hoạn lộ đã dẫn dụ ông vào cuộc sống quí tộc chốn cung đình, ông vẫn nhận ra
kiếp sống ấy là phù huyễn, thân tâm này là mộng mị, thanh sắc kia là giả vọng
và ông chọn lối tu niệm về cảnh giới “thường lạc ngã tịnh” ngay chốn phồn hoa
đô hội. .
Vương Duy sống đời thế tục
nhưng vẫn đi theo con đường Bồ Tát, như cư sỹ Duy Ma Cật.
2. Năm 30
tuổi, vợ ông mất. .
Dù đang độ
thanh xuân giữa cuộc sống quyền quí cao sang, Vương Duy vẫn không tục huyền.Từ
đây, Vương Duy chuyển sang tu hành thanh tịnh. Sau những buổi triều chính, ông
lui về nhà riêng thấp hương tụng niệm kinh Phật, dưỡng sinh toàn chân, tĩnh lự
về lẽ sinh diệt của kiếp người. Ông tập trung nghiên cứu về đạo Phật và qui y
với thiền sư Đại Quang dù đã nổi danh trên hoạn lộ. .
Năm 750, mẹ ông qua đời. Vương
Duy cáo quan về cư tang mẹ hai năm và biến tư thất ở Võng Xuyên thành tự viện
để thờ mẹ. Tại đây, ông sống một mình, mặc áo vải, ăn chay trường; hàng ngày
tụng kinh, đàm thiền cùng các vị ẩn giả đạo hữu, an vui với cánh điền viên sơn
thuỷ .
Có thể nói, Võng Xuyên
biệt nghiệp của Vương Duy không khác chi Lộc Dã Uyển của Phật Đà, cõi tịnh độ
đầy Mây Pháp.
Hà Tiên, mộ thu 1972 .
CÁT SỸ
.
過 香 積 寺 QUÁ HUƠNG TÍCH TỰ
不 知 香 積 寺
Bất tri Hương Tích tự
數 里 入 雲 峰
Sổ lý nhập vân phong
古 木 無 人 徑
Cổ mộc vô nhân kính
深 山 何 處 鐘
Thâm san hà xứ chung
泉 聲 咽 危 石
Tuyền thanh yết nguy thạch
日 色 冷 青 松
Nhật sắc lãnh thanh tùng
薄 暮 空 潭 曲
Bạc mộ không đàm khúc
安 禪 制 毒 龍
An thiền chế độc long
王 維 VƯƠNG DUY
QUA CHÙA HƯƠNG TÍCH
Không biết chùa Hương Tích
Mấy dặm vào đỉnh núi mây
Dưới cây già, không lối người đi
Giữa núi sâu, từ đâu vọng tiếng chuông
Tiếng suối lan ra từ đá cao
Sắc ngày làm lạnh cây tùng xanh
Chiều phai bên bờ đầm vắng
Ngồi thiền để chế ngự “Độc.long”
*
Chùa
Hương Tích biết đâu nào
Dặm ngàn bao nã đi vào núi mây.
Cây già không lối người đây
Núi sâu vẳng tiếng chuông bay nơi nào.
Suối trong tràn vách đá cao
Sắc ngày hơi lạnh thấm màu thông xanh.
Chiều bên đầm vắng phai nhanh
Ngồi thiền chế ngự ngọn nghành Độc long .
* Không biết chùa Hương Tích ở đâu phía núi đầy mây, giữa rừng cây cổ thụ, không lối mòn, không dấu người.
Tất cả thanh tịnh u nhàn đến tĩnh không.
* “Bất tri” “hà xứ” “vô nhân kính” nhưng mơ hồ nghe tiếng chuông nơi núi sâu,nghe tiếng suối trong len vách đá; thấy sắc ngày lạnh cả thông xanh khi chiều xuống ven đầm vắng.
Cảnh tĩnh nhưng không tịch diệt.Thế giới sắc không biến đổi vô thường.
* Nơi ấy, nếu tĩnh tâm định thiền, ta có thể chế ngự những vọng niệm,tìm về cõi an lạc.
過 李 揖 宅 QUÁ LÝ ẤP TRẠCH
閒 門 秋 草 色
Nhàn môn thu thảo sắc
終 日 無 車 馬
Chung nhật vô xa mã
客 來 深 巷 中
Khách lai thâm hạng trung
犬 吠 寒 林 下
Khuyển phệ hàn lâm hạ
散 髮 時 未 簮
Tán phát thời vị trâm
道 書 行 尙 把
Đạo thư hành thượng bã
與 我 同 心 人
Dữ ngã đồng tâm nhân
樂 道 安 貧 者
Lạc đạo an bần giả
一 罷 宜 城 酌
Nhất bãi Nghi Thành chước
还 歸 洛 陽 社
Hoàn qui Lạc Dương Xã.
QUA NHÀ LÝ ẤP
Cổng vắng đầy sắc cỏ thu
Suốt ngày không xe ngựa
Khách đến trong hẻm sâu
Chó xủa dưới rừng lạnh
Tóc xoã có khi chưa cài
Sách Đạo trong tay đi dạo
Người đồng tâm với ta
Người an bần lạc đạo
Sau tiệc rượu Nghi Thành
Lại về Lạc Dương Xã.
*
Cổng yên
sắc cỏ thu hoè
Suốt ngày vắng vẻ không xe ngựa vào.
Khách thăm đến tận hẻm sâu
Dưới rừng hoang lạnh chó đâu xủa dài.
Đôi khi tóc xõa chưa cài
Dạo chơi sách Đạo trong tay niệm thầm.
Với ta thân hữu đồng tâm
An bần lạc đạo tháng năm yên lành.
Khi tàn tiệc rượu Nghi Thành
Lại về Bạch Xã lầu thành Lạc Dương.
過 感 化 寺 QUÁ CẢM HOÁ TỰ
暮 持 筇 竹 杖 Mộ trì cùng trúc trượng
相 待 虎 溪 頭 Tương đãi Hổ Khê đầu
催 客 聞 山 響
Thôi khách văn san hưởng
歸 房 逐 水 流
Qui phòng trục thuỷ lưu
野 花 藂 發 好
Dã hoa tùng phát hảo
谷
鳥一 聲 幽
Cốc điểu nhất thanh u
夜 坐 空 林 寂
Dạ toạ không lâm tịch
松 風 直 似 秋
Tùng phong trực tự thu
王 維 VƯƠNG DUY
QUA CHÙA CẢM HOÁ
Chiều chống cây gậy trúc
Đợi nhau đầu Hổ Khê
Giục khách nghe âm núi
Về phòng theo nước trôi
Khóm hoa quê nẩy đẹp
Chim hang một tiếng buồn
Đêm ngồi rừng vắng lặng
Gió tùng tựa thu sang
*
Gậy
tre đưa bước chiều về
Hẹn chờ nhau phía Hổ Khê đầu nguồn.
Núi non vang giục khách buồn.
Nương theo dòng nước qua truông về nhà.
Cây đồng quê nở đẹp hoa
Chim trong hang tối tiếng ca u trầm.
Đêm ngồi rừng vắng lặng câm
Gió tùng như gọi âm thầm thu sang.
資 聖 寺
TƯ THÁNH TỰ
送 廿 二 TỐNG
CHẤP NHỊ
浮 生 信 如 寄 Phù sinh tín như ký
薄 宦 夫 何 有 Bạc hoạn phù hà hữu
來 往 本 無 歸 Lai vãng bản vô qui
別 離 方 此 受 Biệt ly phương thử thụ
柳 色 藹 春 餘 Liễu sắc ái xuân dư
槐 陰 清 夏 首 Hòe âm thanh hạ thủ
不 覺 御 溝 上 Bất giác ngự câu thượng
銜 悲 執 杯 酒 Hàm bi chấp bôi tữu.
NƠI CHÙA TƯ THÁNH
TIỄN CHẤP NHỊ
Sống nổi trôi như ở tạm
Chức quan mỏng có đáng gì
Đi lại vốn chẳng phải là “về”
Biệt ly phải chịu ở cõi này
Sắc liễu làm dịu lúc cuối xuân
Bóng hoè thêm trong mát ngày đầu hạ
Bất giác trên bến ngự câu
Ngậm buồn nâng chén rượu đưa tiễn.
*
Nổi trôi cuộc sống ở nhờ
Chức quan mỏng mảnh ngù ngờ đáng
chi.
Đi về đâu phải là “qui”,
Cõi này chịu cảnh biệt ly đôi
lần.
Liễu xanh dịu sắc cuối xuân,
Bóng hoè rợp mát ngày phân hạ đầu.
Bất ngờ trên bến ngự câu,
Ngậm buồn nâng chén rượu hầu tiễn
đưa.
鬢夏 日 HẠ
NHẬT
過 青 龍 寺
QUÁ THANH LONG TỰ
龍 鍾 一 老 翁
Long chung nhất lão ông
徐 步 謁 禪 宮
Dư bộ yết Thiền Cung
欲 問 義 心 義
Dục vấn Nghĩa Tâm nghĩa
遙 知 空 病 空
Dao tri Không Bệnh không
山 河 天 眼 裡
San hà thiên nhãn lý
世 界 法 身 中
Thế giới pháp thân trung
莫 怪 銷 炎 熱
Mạc quái tiêu viêm nhiệt
能 生 大 地 風
Năng sinh đại địa phong
王 維 VƯƠNG DUY
NGÀY HẠ
QUA CHÙA THANH LONG
Rung rẩy một ông già
Bước chậm rãi đến yết kiến Thiền Cung
Muốn hỏi nghĩa của Nghĩa Tâm
Biết lơ mơ rằng không có Không Bệnh
Núi sông trong mắt trời
Thế giới giữa thân pháp
Chớ lấy làm lạ khi nóng bức tiêu tan
Có thể bùng lên cơn dông dữ
*
Rung rung chỉ một ông già
Thiền Cung quá bộ thật thà hỏi
thăm.
Muốn nghe nghĩa của Nghĩa Tâm
Tưởng không Không Bệnh hiểu lầm
không thôi.
Núi sông ở giữa mắt trời
Một bầu vũ trụ trong đời pháp
thân.
Lạ chi nóng bức tiêu dần
Đất bằng nổi trận phong trần bão
giông.
題 山 僧 房 ĐỀ SAN TĂNG PHÒNG
窗 影 搖 群 木 Song ảnh dao quần mộc
牆 陰 載 一 峰
Tường âm tái nhất phong
野 爐 風 自 熱 Dã lô phong tự nhiệt
山 碓 水 能 舂
San đối thuỷ năng thung
勤 學 方 知 誤
Cần học phương tri ngộ
為 官 好 欲 慵
Vi quan hảo dục dung
高 僧 瞑 不 見
Cao Tăng minh bất kiến
月 出 但 聞 鐘
Nguyệt xuất đãn văn chung
王 維 VƯƠNG DUY
ĐỀ TĂNG PHÒNG TRÊN NÚI
Trước cửa sổ, giao động
ảnh của đám cây
Trên tường, in lờ mờ bóng đỉnh núi
Lò ngoài đồng,gió tự làm hừng lửa
Cối trên núi,nước thường xuyên giã gạo
Chăm học mới biết lầm lẫn
Làm quan dễ sinh biếng lười
Cao Tăng ngủ ở đâu không thấy.
Trăng lên,chỉ nghe tiếng chuông.
*
Ngoài song lay động bóng cây
Lờ mờ in đỉnh núi mây lên tường.
Lò quê gió thổi lửa hừng
Trên non nước đổ cối buông tiếng
chày.
Học chăm mới biết lầm đây
Làm quan dễ giục người hay biếng
lười.
Cao Tăng ngủ chẳng thấy người
Chỉ nghe chuông vọng chân trời
trăng lên.
歎 白 髮 THÁN BẠCH PHÁT
我 年 一 何 長
Ngã niên nhất hà trường
鬢 髮 日 已 白
Mấn phát nhật dĩ bạch
俛 仰 天 地 間
Phủ ngưỡng thiên địa gian
能 為 幾 時 客
Năng vi kỷ thời khách
惆 悵 故 山 雲
Trù trướng cố san vân
徘 徊 空 日 夕
Bồi hồi không nhật tịch
何 事 與 時 人
Hà sự dữ thời nhân
東 城 復 南 陌
Đông thành phục nam mạch
王 維 VƯƠNG DUY
THAN TÓC BẠC
Tuổi ta đã già lắm rồi
Mái tóc ngày một trắng
Cúi ngữa giữa khoảng đất trời
Có thể làm khách bao lâu nữa
Ngậm ngùi mây núi cũ
Bồi hồi ngày đêm vắng vẻ
Còn việc gì với đời
Thành đông rồi lại bờ nam.
*
Tuổi ta mới đó đã cao
Một ngày mái tóc bạc bao nhiêu
rồi.
Ngửa nghiêng giữa khoảng đất trời
Bao lâu làm khách quán đời nữa
đây.
Ngậm ngùi núi cũ mây bay
Bồi hồi vắng lặng hết ngày sang
đêm.
Với đời còn việc gì thêm
Thành đông rồi lại qua thềm bờ
nam.
別 弟 縉 後 BIỆT ĐỆ
TẤN HẬU
登 青 龍 寺
ĐĂNG THANH LONG TỰ
望 藍 田 山
VỌNG LAM ĐIỀN SƠN
陌 上 新 別 離 Mạch thượng tân
biệt ly
蒼 茫 四 郊 晦 Thương mang tứ giao
hối
登 高 不 見 君 Đăng cao bất kiến
quân
故 山 復 雲 外 Cố san phục vân
ngoại
遠 樹 蔽 行 人 Viễn thụ tế hành
nhân
長 天 隐 秋 賽 Trường thiên ẩn thu
tái
心 悲 宦 游 子 Tâm bi hoạn du tử
何 處 飛 征 蓋 Hà xứ phi chinh cái
?
SAU KHI CHIA TAY
EM TẤN
LÊN CHÙA THANH LONG
NGÓNG VỀ NÚI LAM ĐIỀN
Trên đường quê , cuộc chia
tay mới.
Mênh mang bốn cửa ô tối
Lên cao không thấy em
Núi cũ lại ngoài mây
Cây xa khuất người đi
Trời rộng dấu ải thu
Lòng thương quan như kẻ lãng du
Nơi nào bay chiếc lọng của người đi xa ?
*
Cuộc chia tay mới trên đường
Mênh mang bốn cửa ô buồn tối sâu.
Lên cao không thấy em đâu.
Núi xưa ngút mắt ngoài bầu trời
mây.
Người đi khuất phía ngàn cây,
Trời cao che kin ải đầy sắc thu.
Thương quan tựa kẻ lãng du
Nơi nào bay chiếc lọng mù xa đi ?
山 中 SAN TRUNG
荊 溪 白 石 出 Kinh Khê bạch thạch
xuất
天
寒
紅
葉
稀
Thiên hàn hồng diệp hi
山
路
元
無
雨
San lộ nguyên vô vũ
空
翠
濕
人
衣
Không thuý thấp nhân y
王 維 VƯƠNG DUY
TRONG NÚI
Ở Kinh Khê đá trắng hiện
Trời lạnh lá đỏ ít
Đường núi còn nguyên không mưa
Màu xanh khoảng không thấm ướt áo người.
*
Kinh Khê đá trắng lô nhô
Lạnh trời còn ít lá khô lá vàng.
Không mưa đưởng núi vẫn hoang
Màu trời xanh thấm ướt sang áo
người.
山 居 即 事 SAN CƯ TỨC SỰ
寂 寞 掩 柴 扉
Tịch mịch yểm sài phi
蒼 茫 對 落 暉
Thương mang đối lạc huy
鵲 巢 松 樹 遍
Thước sào tủng thụ biến
人 訪 蓽 門 稀
Nhân phóng tất môn hi
嫩 竹 含 新 粉
Nộn trúc hàm tân phấn
紅 蓮 落 故 衣
Hồng liên lạc cố y
渡 頭 燈 火 起
Độ đầu đăng hoả khởi
處 處 採 菱 歸
Xứ xứ thái lăng qui
王 維 VƯƠNG DUY
CHUYỆN Ở NÚI
Vắng lặng khép cổng tre
Mênh mang trước bóng chiều rơi
Chim khách làm tổ đầy trên cây tùng
Người thăm hỏi cổng cây ít dần
Trúc non ngậm phấn mới
Sen hồng rụng lớp áo cũ
Bến đò nổi lên ánh lửa đèn
Nơi nơi người hái ấu về.
*
Cổng tre vắng lặng khép rồi
Bóng chiều rơi trước chân trời
mông lung.
Tổ chim khách khắp cây tùng
Ít người thăm hỏi lạnh lùng cửa
cây.
Tre non ngậm phấn mới dầy
Hoa sen hồng rụng những đài áo
xưa.
Lửa đèn phía bến đò đưa
Nơi nơi người hái ấu vừa về thôn.
歸 嵩 山 作 QUI TUNG SAN TÁC
清 川 帶 長 薄 Thanh xuyên đái
trường bạc
車 馬 去 閒 閒 Xa mã khứ nhàn nhàn
流 水 如 有 意 Lưu thủy như hữu ý
暮 禽 相 與 還 Mộ cầm tương dữ
hoàn
荒 城 臨 古 渡 Hoang thành lâm cổ
dộ
落 日 滿 秋 山 Lạc nhật mãn thu
san
迢 遞 嵩 高 下 Thiều đệ Tung cao
hạ
歸 來 且 閉 關 Qui lai thả bế quan
THƠ LÀM
KHI VỀ TUNG SAN
Sông trong mang theo cỏ rậm dài
Xe ngựa đi ung dung
Nước chảy như có ý
Chim chiều cùng nhau về
Thành hoang tiếp tới bến đò cũ
Bóng chiều đầy núi thu
Xa lắc dưới núi Tung cao
Về rồi đóng cổng lại thôi.
*
Sông trong mang cỏ rậm dài,
Ung dung xe ngựa đường ngoài ngược xuôi.
Nước trôi như hiểu ý người.
Chim chiều về tổ bên trời cùng sang.
Bến đò cũ tiếp thành hoang.
Núi thu theo bóng chiều tàn khuất mau.
Đường xa lắc dưới Tung cao
Về rồi đóng cánh cổng rào lại thôi.
.
山 茱 萸 SAN THÙ DU
朱 寶 山 下 開 Châu bảo san hạ
khai
清 香 冷 更 發 Thanh hương lãnh
cánh phát
幸 有 叢 桂 花 Hạnh hữu tùng quế
hoa
牕 前 向 秋 月 Song tiền hướng thu
nguyệt.
王
維
VƯƠNG DUY
THÙ DU NÚI
[như] châu ngọc dưới núi bày ra
Hương trong lạnh lại toả khắp
Yên vui nở từng chùm hoa quế
Ở trước song cửa hướng về trăng thu.
*
Như châu ngọc dưới núi bày
Hương trong lành lạnh toả đầy
không gian.
Chùm hoa quế nở thanh nhàn,
Hướng về trước cửa trăng vàng mùa
thu.
望 終 南 山 VỌNG CHUNG
NAM
SAN
贈 徐 中 書
tặng TỪ TRUNG THƯ
晚 下 兮 紫 微
Vãn hạ hề Tử Vi
悵 塵 事 兮 多 違 Trướng trần sự hề đa vi
駐 馬 兮 雙 樹
Trú mã hề Song Thụ
望 青 山 兮 不 歸 Vọng thanh san hề bất qui
王維 VƯƠNG DUY
BÀI CA NGÓNG NÚI CHUNG NAM
tặng quan TRUNG THƯ họ Từ
Chiều xuống chừ Tử Vi
Chán việc đời chừ ngang trái
Dừng ngựa chừ Cây Đôi
Ngóng núi xanh chừ chẳng về
*
Chiều chừ xuống núi
Tử Vi
Việc đời chán ngán chừ thì trái
ngang.
Cây Đôi chừ ngựa dừng sang
Núi xanh chừ ngóng mênh mang
chẳng về.
華 子 岡 HOA TỬ CƯƠNG
飛 鳥 去 不 窮 Phi điểu khứ bất cùng
連 山 復 秋 色
Liên san phục thu sắc
上 下 華 子 岡
Thượng hạ Tử Hoa cương
惆 悵 情 何 極
Trù trướng tình hà cực
王 維 VƯƠNG DUY
NÚI HOA TỬ
Chim bay đến nơi chẳng cùng
Núi liền nhuộm một màu thu
Trên dưới núi Hoa Tử
Bùi ngùi tình sao dứt
*
Chim bay về cõi vô
cùng
Núi liền một dải chập chùng sắc
thu.
Dưới trên Hoa Từ đỉnh mù
Bùi ngùi tình chẳng biết từ nơi
nao.
山 中 SAN TRUNG
寄 諸 弟 妹
KÍ CHƯ ĐỆ MUỘI
山 中 多 法 侶 San trung đa
pháp lữ
禅 誦 自 爲 群 Thiền tụng tự
vi quần
城 郭 遙 相 望 Thành quách
dao tương vọng
惟 應 見 白 雲 Duy ưng kiến
bạch vân
TRONG NÚI
GỬI CÁC EM TRAI,EM GÁI
Trong núi nhiều đạo hữu
Tự họp lại tụng kinh tham thiền
Xa trông về thành quách
Chỉ thấy toàn mây trắng.
*
Trên non đạo hữu người hiền
Cùng nhau tụ họp tham thiền tụng kinh.
Hướng về thành quách xa nhìn
Thấy toàn mây trắng lặng thinh một màu.
山 居 秋 暝 SAN CƯ THU MINH
空 山 新 雨 後 Không san tân
vũ hậu
天 氣 晚 來 秋 Thiên khí vãn
lai thu
明 月 松 間 照 Minh nguyệt
tùng gian chiếu
清 泉 石 上 流 Thanh tuyền
thạch thượng lưu
竹 喧 歸 澣 女 Trúc huyên
qui cán nữ
蓮 動 下 漁 舟 Liên động hạ
ngư chu
隨 意 春 芳 歇 Tuỳ ý xuân
phương yết
王 孫 自 可 留 Vương tôn tự khả
lưu
王 維 VƯƠNG DUY
Ở NÚI ĐÊM THU
Núi vắng sau mưa mới
Khí trời chiều đưa thu tới
Trăng sáng chiếu đám tùng
Suối trong chảy trên đá
Trúc lao xao cô gái giặt lụa về
Sen động đậy dưới thuyền câu
Mặc cho hương xuân hết
Vương tôn có thể tự mình ở lại
*
Núi yên vắng mới sau mưa
Khí trời chiều xuống như đưa thu về.
Hàng tùng trăng chiếu đê mê.
Suối trong trên đá tràn trề trôi xa.
Trúc reo người giặt lụa qua.
Hoa sen lay động chạm va thuyền chài.
Hương xuân mặc ý tàn phai
Vương tôn muốn ở lại đây tuỳ mình.
秋 夜 獨 坐 THU DẠ ĐỘC TOẠ
獨 坐 悲 雙 鬢
Độc toạ bi song mấn
空 堂 欲 二 更
Không đường dục nhị canh
雨 中 山 果 落
Vũ trung san quả lạc
燈 下 草 虫 鳴
Đăng hạ thảo trùng minh
白 髮 終 難 變
Bạch phát chung nan biến
黃 金 不 可 成
Hoàng kim bất khả thành
欲 知 除 老 病
Dục tri trừ lão bệnh
惟 有 學 無 生
Duy hữu học Vô sinh
王 維 VƯƠNG DUY
ĐÊM THU NGỒI MỘT MÌNH
Ngồi một mình thương hai mấn tóc
Nhà vắng sắp canh hai
Trong mưa trái cây núi rụng
Dưới đèn sâu cỏ kêu
Tóc bạc cuối cùng khó biến đổi
Vàng ròng không thể luyện thành
Muốn biết cách trừ bệnh già
Chỉ có học phép Vô sinh.
*
Một mình ngồi xót tóc mai.
Thềm hoang vắng giục canh hai qua
dần.
Quả rừng mưa rụng bâng khuâng.
Dưới đèn sâu cỏ xa gần nỉ non.
Cuối cùng tóc bạc vẫn còn
Vàng ròng luyện tuổi vàng non
không thành.
Bệnh già muốn biết trừ nhanh.
Vô sinh là phép học hành mà thôi.
早 秋
TẢO
THU
山 中 作 SAN TRUNG TÁC
無 才 不 敢 累 明 時 Vô tài bất cảm lụy minh thì
思 向 東 溪 守 故 籬 Tư hướng Đông Khê thủ cố
li
不 厭 向 平 婚 嫁 早 Bất yếm Hướng Bình hôn
giá tảo
卻 嫌 陶 令 去 官 遅 Khước hiềm Đào Lệnh khứ
quan trì
草 堂 蛩 響 臨 秋 急 Thả đường cùng hưởng lâm
thu cấp
山 裏 蝉 聲 薄 暮 悲 Sơn lí thiền thanh bạc mộ
bi
寂 寞 柴 門 人 不 到 Tịch mịch sài môn nhân
bất đáo
空 林 獨 與 白 雲 期 Không lâm độc dữ bạch vân
kỳ.
THƠ LÀM LÚC CHỚM THU
Ở TRONG NÚI
Không tài đâu dám luỵ đến thời thịnh trị
Muốn về Đông Khê, bờ dậu cũ
Không ngại cảnh Hướng Bình cưới gả con sớm
Hiềm không như Đào Lệnh vì cáo quan trễ.
Nơi nhà cỏ, tiếng côn trùng vào thu kêu gấp
Trong núi, tiếng ve lúc chiều hôm nghe bi thương
Cửa bện cây vắng vẻ,không ai đến
Rừng vắng một mình hẹn cùng mây trắng.
*
Không tài đâu lụy thời bình
Đông Khê dậu cũ một mình muốn sang.
Hướng Bình cưới gả sớm bàn,
Không như Đào Lệnh, cáo quan chần chừ
Côn trùng nhà cỏ gọi thu,
Tiếng ve trong núi chiều ru muộn phiền.
Không ai đến, cổng lặng yên,
Hẹn cùng mây trắng một miền rừng hoang.
游 李 山 人
DU LÝ SAN NHÂN
所 居
SỞ CƯ
因 題 屋 壁
nhân đề ốc bích
世 上 皆 如 夢
Thế thượng giai như mộng
狂 來 或 自 歌
Cuồng lai hoặc tự ca
問 年 松 樹 老
Vấn niên tùng thụ lão
有 地 竹 林 多
Hữu địa trúc lâm đa
藥 倩 韓 康 賣
Dược thiến Hàn Khang mại
門 容 向 子 過
Môn dung Hướng Tử qua
翻 嫌 枕 席 上
Phiên hiềm chẩm tịch thượng
無 那 白 雲 何
Vô ná bạch vân hà.
王 維 VƯƠNG DUY
ĐẾN CHƠI NHÀ LÝ SƠN NHÂN
Trên đời,mọi thứ như mộng
Phát cuồng hoặc hát nghêu ngao
Hỏi năm,gốc thông già kia
Có đất,rừng trúc nhiều thêm
Thuốc mượn Hàn Khang bán
Cổng nhường Hướng Tử qua
Chỉ hiềm trên gối chiếu
Chẳng biết làm sao trước mây trắng !
*
Trên đời mọi thứ như mơ
Phát cuồng hay tự dại khờ hát ca.
Hỏi năm, kìa gốc thông già
Đất thêm, rừng trúc rậm rà nhiều
truông.
Thuốc, Hàn Khang giúp bán buôn
Cổng, nhường Hướng Tử rộng đường
đi qua.
Chỉ hiềm chiếu gối lượt là,
Biết làm sao trước la đà trắng
mây!
臨 亭 湖 LÂM ĐÌNH HỒ
輕 舸 迎 上 客 Khinh kha
nghênh thượng khách
攸
攸
湖
上
來 Du
du hồ thượng lai
當
軒
對
樽
酒
Đương hiên đối tôn tửu
四
面
芙
蓉
開 Tứ
diện phù dung khai
王 維 VƯƠNG DUY
ĐẾN HỒ ĐÌNH
Thuyền mành nhẹ đón khách quí
Nhẹ nhàng lướt trên mặt hồ
Bên hiên trước bầu rượu
Bốn phía phù dung nở.
*
Thuyền mành đón
khách quí sang
Trên hồ nước lặng nhẹ nhàng lướt
qua.
Trước bầu rượu dưới hiên nhà
Phù dung bốn phía nở hoa thơm
lừng.
渡 河
ĐỘ HÀ
到 清 河 作 ĐÁO THANH HÀ TÁC
汎 舟 大 河 裏 Phiếm chu Đại Hà lí
積 水 窮 天 涯 Tích thủy cùng thiên nha
天 波 忽 開 拆 Thiên ba hốt khai sách
郡 邑 千 萬 家 Quận ấp thiên vạn
gia
行 復 見 城 市 Hành phục kiến thành thị
宛 然 有 桑 麻 Uyển nhiên hữu tang ma
迴 瞻 舊 鄉 國 Hồi chiêm cựu hương quốc
淼 漫 連 雲 霞 Miểu mạn liên vân hà.
THƠ LÀM
KHI QUA SÔNG
ĐẾN THANH HÀ
Thả thuyền giữa Đại Hà
Nước tích tụ đến tận chân trời
Sóng to bổng nổi lên
Xóm làng có đến ngàn muôn nhà
Đi rồi mới thấy thành thị
Hẳn nhiên có cả dâu gai
Ngoảnh lại nhìn quê hương cũ
Mênh mông mây liền với ráng.
*
Thả thuyền trôi giữa Đại Hà
Nước sông tích tụ tận xa chân
trời.
Sóng to chợt vỗ tơi bời.
Ngàn muôn nhà cửa khắp nơi xóm
làng.
Thị thành lại thấy rộn ràng
Hẳn hoi có cả bạt ngàn dâu gai.
Ngoảnh nhìn quê cũ dặm dài.
Mênh mông ráng lẫn mây cài xa xôi
.
漪 湖 Y HỒ
吹簫 臨 極 浦 Xuy
tiêu lâm cực phố
日 暮 送 夫 君
Nhật mộ tống phù nhân
湖 上 一 回 首
Hồ thượng nhất hồi thủ
山 青 捲 白 雲
San thanh quyển bạch vân
王 維 VƯƠNG DUY
Y HỒ
Thổi sáo,đến tận cuối bến sông
Chiều xuống tiễn chân bạn
Trên hồ,ngoảnh đầu lại
Núi xanh cuốn mây trắng
*
Thổi tiêu đến tận bến xa
Tiễn đưa chân bạn chiều tà bâng khuâng.
Trên hồ ngoảnh lại bao lần
Chỉ còn mây trắng quyện tầng núi xanh.
歌 湖 CA HỒ
吹 簫 凌 極 浦 Xuy tiêu lăng cực
phố
日 暮 送 夫 君 Nhật mộ tống phu
quân
湖 上 一 迴 首 Hồi thượng nhất hồi
thủ
山 青 卷 白 雲 San thanh quyển
bạch vân.
王 維
VƯƠNG DUY
AO CA HỒ
Tiếng tiêu thổi lan tận bờ xa
Trời chiều đưa tiễn chồng
Trên hồ một lần ngoảnh lại
[chỉ] Màu xanh núi quyện mây trắng.
*
Tiếng tiêu lan tận bờ xa,
Mặt trời chiều lặn lúc ta tiễn chàng.
Trên hồ đầu ngoảnh trông sang
Chỉ màu xanh núi quyện làn trắng mây.
孟 城 坳 MẠNH THÀNH AO
新 家 孟 城 口 Tân gia Mạnh Thành
khẩu
古 木 餘 衰 柳
Cổ mộc dư suy liễu
來 者 復 為 誰
Lai giả phục vi thuỳ
空 悲 昔 人 有
Không bi tích nhân hữu
王 維 VƯƠNG DUY
MẠNH THÀNH AO
Nhà mới ở cửa Mạnh Thành
Cây xưa còn nhánh liễu cắn
Người đến sau nữa là ai?
Thương cảm vu vơ cho những điều người trước đã có
*
Về nhà mới ở Mạnh Thàmh
Cây xưa còn lại một nhành liễu
phai.
Đến đây sau nữa là ai?
Vu vơ thương chuyện của người
trước kia.
辛 夷 塢 TÂN DI Ổ
木 末 芙 蓉 花
Mộc mạt phù dung hoa
山 中 發 紅 萼
San trung phát hồng ngạc
澗 戶 寂 無 人
Giản hộ tịch vô nhân
紛 紛 開 且 落
Phân phân khai thả lạc
王
維
VƯƠNG DUY
TÂN DI Ổ
Nơi ngọn cây có hoa phù dung
Trong núi nẩy đài hống
Cửa khe vắng không người
Phân vân nở rồi rụng
*
Hoa phù dung treo ngọn cây
Đài hồng trong núi nẩy đầy thắm
tươi.
Đầu khe tĩnh mịch vắng người
Phân vân lại nở lại rơi muôn đời.
蓮 花 塢 LIÊN HOA Ổ
日 日 採 蓮 去 Nhật nhật thái liên
khứ
洲 長 多 暮 歸
Châu trường đa mộ qui
弄 蒿 莫 濺 水
Lộng cao mạc tiễn thuỷ
畏 濕 紅 蓮 衣
Uý thấp hồng liên y
王維 VƯƠNG DUY
LIÊN HOA Ổ
Ngày ngày đi hái sen
Bãi dài chiều về muộn
Vung sào chớ toé nước
Sợ ướt áo sen hồng.
*
Ngày ngày đi hái hoa sen
Bãi dài tít tắp muộn men chiều về.
Sào đừng toé nước đầm quê
Sợ làm ướt chiếc áo the sen hồng.
欒 家 瀨 LOAN GIA LẠI
颯 颯 秋 雨 中 Táp táp thu vũ trung
淺 淺 石 溜 瀉 Thiển thiển thạch lưu tả
跳 波 自 相 濺 Khiêu ba tự tương tiễn
白 鷺 驚 復 下 Bạch lộ kinh phục há.
王
維
VƯƠNG DUY
VŨNG LOAN GIA
Rào rào trong mưa thu
Tràn tràn nước kẽ đá
Sóng tung toé lên nhau
Cò trắng sợ lại đáp xuống.
*
Rào rào trong tiếng thu mưa,
Len qua kẽ đá nước đưa tràn tràn.
Sóng chồm tung toé thênh thang
Con cò trắng sợ đáp càn xuống ao.
青 溪 THANH KHÊ
言 入 黄 花 川 Ngôn nhập
Hoàng Hoa xuyên
每 逐 青 溪 水 Mỗi trục Thanh Khê
thủy
隨 山 將 萬 轉 Tùy san tương vạn
chuyển
輒 途 無 百 里 Chiếp đồ vô bách lí
聲 喧 亂 石 中 Thanh huyên loạn
thạch trung
色 静 深 松 裏 Sắc tĩnh thâm tùng
lí
漾 漾 汎 菱 荇 Dạng dạng phiếm
lăng hạnh
澄 澄 映 葭 葦 Trừng trừng ánh hà
vi
我 心 素 已 閒 Ngã tâm tố dĩ nhàn
清 川 澹 如 此 Thanh xuyên đạm như
thử
請 留 盤 石 上 Thỉnh lưu bàn thạch
thượng
垂 釣 將 已 矣 Thùy điếu tương dĩ
hỹ
THANH KHÊ[KHE XANH]
Nói rằng vào sông Hoàng Hoa
Mỗi lần theo dòng Thanh Khê
Nương theo vạn thế núi
Qua con đường chưa tới trăm dặm
Tiếng ồn loạn xạ trong đá
Màu lặng tĩnh nơi ngàn thông thâm u
Bềnh bống nổi cánh súng
Mênh mang soi bóng tàn sen khóm lau
Lòng ta vốn thanh nhàn
Sông trong bình đạm cũng như thế
Xin lưu lại trên bàn đá
Chỗ ngồi buông câu trước sau vậy.
*
Muốn vào sông nước Hoàng Hoa
Thanh Khê mỗi bận lần ra lối mòn.
Nương theo vạn thế núi non
Nước qua trăm dặm lách lòn trôi mau.
Tiếng vang trong đá rì rào
Thâm u tĩnh lặng một màu dưới thong.
Mặt khe bông súng bềnh bồng
Sen hồng lau trắng soi dòng mênh mang.
Lòng ta vốn dĩ thanh nhàn,
Sông trong bình đạm cũng nhàn nhã thôi.
Xin trên bàn đá một thời,
Trước sau “lưu” lại chỗ ngồi buông câu.
巴 南 舟 中 BA
NAM CHU
TRUNG
書 事
THƯ SỰ
渡 口 欲 黃 昏 Độ khẩu dục hoàng hôn
歸 人 爭 渡 喧
Qui nhân tranh độ huyên
近 鐘 聲 野 寺
Cận chung thanh dã tự
遠 火 照 江 村
Viễn hoả chiếu giang thôn
見 雁 思 鄉 信
Kiến nhạn tư hương tín
聞 猿 積 淚 痕
Văn viên tích lệ ngân
孤 舟 萬 里 夜
Cô chu vạn lý dạ
秋 月 不 堪 論
Thu nguyệt bất kham luân
王 維 VƯƠNG DUY
VIẾT TRONG THUYỀN ĐI BA NAM
Bến đò sắp hoàng hôn
Người về tranh đò ồn ào
Tiếng chuông gần chùa quê
Ánh lửa xa chiếu xóm bên sông
Thấy nhạn bay nhớ tin làng cũ
Nghe vượn kêu chứa chan ngấn lệ
Thuyền lẻ loi trong đêm muôn dặm
Trăng thu thật khó tả
*
Bến đò vừa chớm hoàng hôn
Ồn ào tranh chuyến đò thôn người
về.
Gần đâu chuông vọng chùa quê
Xóm bên sông ánh lập loè lửa xa.
Nhạn qua mong nhớ tin nhà
Nghe buồn tiếng vượn lệ nhoà chứa
chan.
Thuyền đơn muôn dặm đêm sang
Trăng thu sao thấu nỗi bàng hoàng
riêng.
渭 城 曲 VỊ THÀNH KHÚC
渭 城 朝 雨 浥 輕 塵 Vị Thành
triêu vũ ấp khinh trần
客 舍 青 青 柳 色 新 Khách xá
thanh thanh liễu sắc tân
勸 君 更 盡 一 杯 酒 Khuyến quân
cánh tận nhất bôi tửu
西 出 陽 關 無 故 人 Tây xuất
Dương Quan vô cố nhân
王 維 Vương Duy
KHÚC VỊ THÀNH
Ở Vị Thành ,mưa buổi sáng làm ướt lớp
bụi nhẹ.
Bên quán khách ,sắc liễu mới xanh xanh.
Mong bạn hãy cạn một chén rượu
(vì) đi ra phía tây Dương Quan sẽ không có người xưa
*
Vị Thành ướt bụi mưa mai
Hàng cây liễu mới quán ngoài xanh
xanh.
Cạn đi chén rượu mời anh
Không người xưa phía tây thành
Dương Quan .
歸 輞 川 作 QUI VÕNG XUYÊN TÁC
谷 口 疏 鐘 動 Cốc khẩu sơ chung động
漁 樵 稍 欲 稀
Ngư tiều sảo dục hi
悠 然 遠 山 暮
Du nhiên viễn san mộ
獨 向 白 雲 歸
Độc hướng bạch vân qui
菱 蔓 弱 難 定
Lăng mạn nhược nan định
楊 花 輕 易 飛
Dương hoa khinh dị phi
東 皋 春 草 色
Đông cao xuân thảo sắc
惆 悵 掩 柴 扉
Trù trướng yểm sài phi
王 維 VƯƠNG DUY
VỀ VÕNG XUYÊN CẢM TÁC
Cửa hang văng vẳng tiếng chuông
Ngư phủ,tiều phu muốn thưa dần
Bang khuâng núi xa khi chiều xuống
Một mình đi về hướng mây trắng
Cọng súng mềm khó đứng yên
Hoa dương nhẹ dễ bay
Cánh đồng phía đông cỏ đượm sắc xuân
Bùi ngùi khép cánh cổng cây.
*
Cửa hang nghe vẳng hồi chuông
Tiều phu ngư phủ ngoài truông
thưa dần.
Núi xa chiều xuống bâng khuâng
Theo đường mây trắng một thân lui
về.
Đong đưa cọng súng đồng quê
Hoa dương liễu nhẹ dễ bề tung bay.
Đồng đông sắc cỏ xuân đầy
Buồn buồn khép cánh cổng cây lặng
thầm.
謂 川 田 家 VỊ XUYÊN ĐIỀN GIA
斜 光 照 墟 落 Tà quang chiếu khư
lạc
窮 巷 牛 羊 歸 Cùng hạng ngưu
dương qui
野 老 念 牧 童 Dã lão niệm mục
đồng
倚 扙 候 柴 扉 Ỷ trượng hậu sài phi
雉 够 麥 苖 秀 Trĩ củ mạch miêu tú
蚕 眠 桑 葉 稀 Tàm miên tang diệp hi
田 夫 荷 鋤 立 Điền phu hà xừ lập
相 見 語 依 依 Tương kiến ngữ y y
即 此 羨 閒 逸 Tức thử tiện nhàn dật
悵 然 歌 式 微 Trướng nhiên ca Thức Vi
NHÀ VƯỜN
Ở VI XUYÊN
Nắng chiều nghiêng xuống xóm làng
Ngõ sâu,trâu dê về
Ông già quê nghĩ thương trẻ chăn trâu
Chống gậy chờ nơi cổng tre
Chim trĩ kêu cây lúa mạch trổ đòng
Tầm ngủ lá dâu ít
Nông dân vác cuốc đứng trông
Gặp nhau nói chuyện bao đồng
Trước cảnh này mong được sống thanh nhàn
Bùi ngùi ca khúc Thức Vi.
*
Chiều nghiêng bóng xuống thôn quê
Trâu dê lũ lượt trở về ngõ sâu.
Lão quê thương trẻ chăn trâu
Gậy tre chống đợi nơi đầu cổng cây.
Trĩ kêu lúa trổ đòng đầy
Lá dâu còn ít ngủ say con tằm.
Nhà nông vác cuốc đi thăm
Gặp nhau nói chuyện trăm năm mùa
màng.
Trước đời mong được thanh nhàn
Bùi ngùi ngâm khúc ca tràn Thức
Vi.
輞 川 別 業 VÕNG XUYÊN BIỆT NGHIỆP
歸 來 才 及 種 春 田 Qui lai tài cập chủng xuân điền
雨 中 草 色 綠 堪 染 Vũ trung thảo sắc lục kham nhiễm
水 上 桃 花 紅 欲 然 Thuỷ thượng đào hoa hồng dục nhiên
優 婁 比 邱 經 論 學 Ưu Lâu tỉ khưu kinh luận học
傴 僂 丈 人 鄉 里 賢 Ủ Lũ trượng nhân hương lí hiền
披 衣 倒 屣 且 相 見 Phi y đảo tỷ thả tương kiến
相 歡 語 笑 衡 門 前 Tương hoan ngữ tiếu hành môn tiền
BIỆT THỰ Ở VÕNG XUYÊN
Chưa trở lại Đông Sơn gần một năm
[Nay] về vừa kịp cấy ruộng mùa xuân
Trong mưa, sắc cỏ xanh như nhuộm
Trên dòng nước, hoa đào rực hồng như muốn cháy.
Tỳ khưu Ưu Lâu học kinh luận,
Cụ già Ủ Lũ như người hiền trong xóm làng.
Khoác áo xỏ dép đi gặp nhau
Cùng vui vẻ nói cười ngoài cổng sơ sài.
*
Gần năm chưa đến Đông Sơn
Nay về kịp cấy vụ xuân ruộng nhà.
Trong mưa sắc cỏ thắm pha,
Bên dòng muốn cháy đào hoa rực
hồng.
Ưu Lâu kinh luận học thông
Người hiền Ủ Lũ già trong xóm
làng.
Xỏ giày khoác áo tìm sang,
Cùng nhau đàm đạo cười vang cổng
nghèo.
積 雨 TÍCH VŨ
輞 川 莊 作
VÕNG XUYÊN TRANG TÁC
積 雨 空 林 煙 火 遲 Tích vũ không lâm yên hoả trì
蒸 藜 炊 黍 餉 東 菑 Chưng lê xuy thử
hướng đông truy
漠 漠 水 田 飛 白 鷺 Mạc mạc thủy điền phi
bạch lộ
陰 陰 夏 木 囀 黃 鸝 Âm âm hạ mộc chuyển
hoàng ly
山 中 習 靜 觀 朝 槿 San trung tập tĩnh
quan triêu cận
松 下 清 齋 折 露 葵 Tùng hạ thanh trai
chiết lộ quì
野 老 與 人 爭 席 罷 Dã lão dữ nhân tranh
tịch bãi
海 鷗 何 事 更 相 疑 Hải âu hà sự cánh
tương nghi
LÚC MƯA CHIÊU
Ở TRẠI VÕNG XUYÊN LÀM THƠ
Mưa chiều rừng vắng khói bếp chậm toả
Canh lê cơm nếp đưa sang cáng đồng phía đông
Ruộng nước bao la cò trắng bay
Cây hạ râm bóng hoàng ly hót
Trong núi tĩnh tâm nhìn cây dâm bụt buổi sáng
Dưới thông chay tịnh hái nhành quì sương đọng
Lão quê này đã thôi giành chỗ với người
Âu biển cớ sao vẫn còn nghi ngờ.
*
Rừng mưa khói toả muộn màng
Canh lê cơm nếp đưa sang đông đồng.
Trắng cò ruộng nước mênh mông
Quanh cây hạ rậm trẻo trong oanh vàng.
Lặng nhìn cây sớm trên ngàn
Dưới thông chay tịnh chạm làn quì sương.
Lão quê nơi ấy đã nhường
Cớ sao âu biển vẫn thường hồ nghi .
春 中
XUÂN TRUNG
田 園 作
ĐIỀN VIÊN TÁC
屋 上 春 鳩 鳴 Ốc thượng xuân cưu
minh
村 邊 杏 花 白 Thôn biên hạnh hoa
bạch
持 斧 伐 遠 揚 Trì phủ phạt viễn
dương
荷 鋤 觇 泉 脉 Hà sừ chiêm tuyền
mạch
歸 燕 識 故 巢 Qui yến thức
cố sào
舊 人 看 新 暦 Cựu nhân khán tân
lịch
臨 觴 忽 不 啣 Lâm thương hốt bất
hàm
惆 悵 遠 行 客 Trù trướng viễn
hành khách
THÁNG HAI
Ở RUỘNG VƯỜN CẢM TÁC
Trên nốc nhà tu hú gọi xuân
Ven thôn hoa hạnh nở trắng
Cầm rìu đốn cành cây vươn xa
Vác cuốc tìm mạch suối
Chim ém trở về nhận ra tổ cũ
Người xưa xem lịch mới
Đến bên chén rượu chợt ngừng không nhắp
Bùi ngùi nhớ khách đi xa.
*
Nóc nhà tu hú gọi xuân
Trắng tinh hoa hạnh nở dần ven
thôn.
Đưa rìu đốn nhánh cây vươn,
Cuốc chiêm đào kiếm mạch nguồn
suối sâu.
Én về biết tổ cũ lâu
Người xưa xem tấm lịch đầu mới
ra.
Chợt ngừng nhắp chén hoàng hoa
Bùi ngùi nhớ khách đi xa bao
ngày.
藍 田 LAM ĐIỀN
山 石 門 精 舍 SAN THẠCH MÔN TỈNH XÁ
落 日 山 水 好 Lạc nhật san
thủy hảo
漾 舟 信 歸 風 Dạng chu tín
qui phong
玩 奇 不 覺 遠 Ngoạn kỳ bất
giác viễn
因 以 緣 溪 窮 Nhân dĩ duyên
khê cùng
遙 愛 雲 木 秀 Dao ái vân mộc tú
初 疑 路 不 同 Sơ nghi lộ bất đồng
安 知 清 流 轉 An tri thanh lưu
chuyển
偶 與 前 山 通 Ngẫu dữ tiền san
thông
捨 舟 理 輕 策 Xả chu lí khinh
sách
果 然 愜 所 適 Quả nhiên thiệp sở
thích
老 僧 四 五 人 Lão tăng tứ ngũ nhân
逍 遙 蔭 松 柏 Tiêu dao ấm tùng
bách
朝 梵 林 未 曙 Triêu phạn lâm vị
thự
夜 禪 山 更 寂 Dạ thiền san cánh
tịch
道 心 及 牧 童 Đạo tâm cập mục
đồng
世 事 問 樵 客 Thế sự vấn tiều
khách
暝 宿 長 林 下 Minh túc trường lâm
hạ
焚 香 臥 瑶 席 Phần hương ngoạ dao
tịch
澗 芳 襲 人 衣 Giản phương tập
nhân y
山 月 映 石 壁 San nguyệt ánh
thạch bích
再 尋 畏 迷 路 Tái tầm úy mê lộ
明 發 更 豋 歷 Minh phát cánh đang
lịch
笑 謝 桃 源 人 Tiếu tạ Đào Nguyên
nhân
花 紅 復 來 覿 Hoa hồng phục lai
địch.
TỊNH XÁ SƠN THẠCH MÔN
Ở LAM ĐIỀN
Ngày tàn, cảnh núi sông đẹp,
Thả thuyền theo gió về.
Ngắm cảnh kỳ diệu,không nhận ra còn xa
Nhân đó, tìm đến đầu nguồn khe suối.
Xa xôi thương mây và cây đẹp.
Mới đầu, ngờ không chung đường,
Sau yên trí suối trong đã chuyển hướng.
Bất ngờ cùng thông với núi phía trước.
Bỏ thuyền dùng gậy nhẹ,
Quả nhiên rất thích hợp
Sư già, bốn năm người,
Dạo chơi dưới bóng tùng bách.
Tụng kinh sớm khi rừng chưa sáng
Ngồi thiền chiều núi càng tịch mịch.
Lòng đạo làm say lũ mục đồng,
Chuyện đời, hỏi người hái củi.
Ngủ say trong rừng rậm,
Thắp nhang nằm chiếu quí đẹp.
Mùi thơm khe nước thấm áo người.
Trăng núi soi vách đá.
[nếu] Tìm nữa, sợ lầm đường.
Sớm mai còn ra đi.
Cười tạ từ người Đào Nguyên
[hẹn cùng] Hoa hồng lại đến thăm.
*
Ngày tàn sông núi đẹp thêm,
Thả thuyền theo gió êm đềm về xuôi.
Diệu kỳ,quên lối xa xôi,
Tiện đây tìm đến nguồn đồi khe xa.
Dõi thương cây đẹp mây nhoà,
Thoạt đầu ngỡ chẳng cùng qua một dòng.
Đâu hay chuyển hướng suối trong,
Bất ngờ núi trước lại thông lối đàng
Bỏ thuyền dùng gây nhẹ nhàng
Quả nhiên sở thích lại càng hợp thôi.
Sư già, gặp bốn năm
người,
Dưới ngàn tùng bách vui cười dạo chơi.
Tụng kinh rừng sớm sáng trời,
Ngồi thiền chiều xuống núi đồi vắng không.
Đạo tâm say lũ mục đồng,
Chuyện đời hỏi khách tiều trong chiều tà.
Ngủ khì giữa cánh rừng già,
Thắp nhang nằm chiếu quí và đẹp tươi.
Hoa khe thơm thấm áo người,
Trăng ngàn bên vách đá vời vợi soi.
Tìm thêm sợ lạc đường đời,
Còn ra đi nữa bên trời sáng mai.
Đào Nguyên lại tạ từ ai,
Hoa hồng như hẹn tái lai một ngày.
田 園 樂 ĐIÊN VIÊN LẠC
[其一] [kỳ nhất]
採 菱 渡 頭 風 急 Thái lăng độ
đầu phong cấp
策 仗 村 西 日 斜 Sách trượng thôn tây
nhật tà
杏 樹 壇 邊 漁 父 Hạnh thụ đàn biên ngư
phủ
桃 花 源 裏 人 家 Đào Hoa Nguyên lý nhân
gia
王 維 VƯƠNG DUY
THÚ VUI RUỘNG VƯỜN
[bài 1]
Hái sen [về] bến đò gió thổi gấp
Chống gậy đến thôn tây lúc chiều tà
Bên đàn cây hạnh [có]ông già đánh cá
Trong Nguồn Hoa Đào có nhà dân.
*
Gió đưa đò hái sen quê
Chiều tà người chống gậy về thôn tây.
Đàn cây hạnh bóng ông chài
Nguốn Đào thấp thoáng một vài nhà dân.
田 園 樂
ĐIỀN VIÊN LẠC
[其二]
[kỳ nhị]
萋 萋 芳 草 春 綠 Thê thê phương thảo xuân lục
落 落 長 松 夏 寒 Lạc lạc trường tùng hạ
hàn
牛 羊 自 歸 村 巷 Ngưu dương tự qui thôn
hạng
童 稚 不 識 衣 冠 Đồng trĩ bất thức y quan
王 維 VƯƠNG DUY
THÚ VUI RUỘNG VƯỜN
[bài 2]
Mơn mởn cỏ thơm xanh màu xuân
Rủ rủ tùng cao vương lạnh trời hạ
Trâu dê tự về ngõ thôn
Trẻ đồng quê chẳng biết về chuyện áo mão.
*
Cỏ thơm mơn mởn xuân xanh.
Tùng cao rủ rủ lạnh tanh hè về.
Trâu dê tự biết đường quê.
Trẻ đâu hay chuyện áo the mũ
chuồn.
田 園 樂
ĐIỀN VIÊN LẠC
[其三]
[kỳ tam]
山 下 孤 煙 遠 村 San hạ cô yên viễn thôn
天 邊 獨 樹 高 原 Thiên biên độc thụ cao
nguyên
一 瓢 顏 回 陋 巷 Nhất biều Nhan Hồi lậu
hạng
五 柳 先 生 對 門 Ngũ liễu Tiên Sinh đối
môn
王 維 VƯƠNG DUY
THÚ VUI RUỘNG VƯỜN
[bài 3]
Dưới núi sợi khói lẻ loi nơi thôn xa
Bên trời trơ trọi một than cây trên nương cao
Một tùi Nhan Hối trong hẻm nghèo
Năm liễu Tiên Sinh ở trước cửa.
*
Thôn xa dưới núi khói lay
Nương cao trơ trọi thân cây bên
trời.
Hẻm nghèo một túi Nhan Hồi
Trước nhà Năm liễu biếc thời Tiên
Sinh.
田 園 樂
ĐIỀN VIÊN LẠC
[其五] [kỳ ngũ]
酌 酒 會 臨 泉 水 Chước tửu hội lâm tuyền thủy
抱 琴 好 倚 長 松 Bão cầm hảo ỷ
trường tùng
南 園 露 葵 朝 折 Nam viên lộ quì
triêu chiết
東 谷 黃 涼 夜 春 Đông cốc hoàng
lương dạ xuân
王 維 VƯƠNG DUY
THÚ VUI RUỘNG VƯỜN
[bài 5]
Rót rượu cùng đến bên dòng suối
Ôm đàn thích tựa thông cao
Vườn nam hái đoá quì sương sớm
Hang đông ngon giấc đêm xuân
*
Rượu mời cùng đến suối trong
Ôm đàn thích tựa gốc thông cao
già.
Vườn nam sớm hái quì hoa
Hang đông say giấc mộng ngà đêm
xuân.